„Drach” Sz. Twardoch

Autor: Szczepan Twardoch

Tytuł: Drach

Wydawnictwo: Literackie

Liczba stron: 400

Rok pierwszego wydania: 2014

Źródło: Prezent

Wyzwanie: Czytam opasłe tomiska (400 stron)

---

Drach jest. Drach wie. Dla Dracha ludzkie miary i normy, lata i zdarzenia nie mają znaczenia. Wszystko jest z Dracha, po Drachu stąpa i do Dracha wróci. Drach to ziemia, czarna, bogata w węgiel, obojętna. Drach to smok z ludowych bajań. Drach to wszystko.

Szczepan Twardoch stworzył książkę na wskroś śląską – pełną ziemi, węgla, wojen, polsko-niemieckich granic, zacierania się tychże również w mieszkańcach tych stron. Kim są? Niemcami? Polakami? Ślązakami? „Drach” to książka o poszukiwaniu swojej tożsamości, o trudnej historii Górnego Śląska, o rodzinnych dziejach Magnorów i Gemanderów.

Wszystko dzieje się naraz dla Dracha, śląskiego smoka. Kolejne pokolenia depczą go swoimi stopami, rodzą się, umierają, kochają, nienawidzą, zabijają, walczą, uciekają, wariują, rozmnażają. Wszystko to ma znaczenie i nie ma żadnego znaczenia. Wszystko jest, było i będzie.

Strom a człowiek, a sornik som jedno.

Wszystko wraca do ziemi, do Dracha. Z tej niecodziennej perspektywy obserwujemy losy dwóch rodzin, ich dzieje od lat dwudziestych XX wieku do współczesności. Przez Zabrze, Gierałtowice, Szywałd, Pilchowice, Gliwice, Nieborowice, Katowice – miejsca, które zmieniają nazwy, lecz są wciąż takie same. Kilkuletni Josef Magnor przygląda się świniobiciu. Nastoletnia Caroline Ebersbach wpuszcza przez okno kochanka. Drzwi do jej pokoju zamknięte są na zasuwkę, żeby rodzice jej nie przeszkadzali. Nikodem Gemander jest uznanym architektem. Zostawia swoją żonę, Kaśkę i córkę Weronikę dla młodszej kochanki. Potem kochanka zostawia mężczyznę w jego, lecz dla niej kupionym mieszkaniu na katowickim Tauzenie. August Lomania zostaje zabity przez Szywołdzion, Valeska rodzi bliźnięta, koziołek sarny zostaje zastrzelony w lesie Makoszowskim. To ma znaczenie i nie ma, jak wszystko inne.

Bohaterów „Dracha” naznaczają wojny – pierwsza, druga, liczne powstania. Mężczyźni walczą i giną, niektórzy wracają z wojen do domów, ale nie są już tacy sami. O walkach milczą, starają się nie myśleć o okopach wypełnionych rudawym błotem, o granatach, o oderwanej nodze kompana, która leży obok nich w błocie. Drach jest cierpliwy i nienasycony, pochłonie wszystko.

To niby zwykłe życie, miłości, śluby, dzieci zostało przez Twardocha opowiedziane w mistrzowski sposób. Można się oburzać, że tak nieważne, tak stojące w cieniu w tej powieści są kobiety, ale coś Wam powiem. Mieszkam na Śląsku i tradycyjna śląska rodzina tak właśnie wygląda. Pamiętam małżeństwo moich dziadków. On – górnik, żywiciel rodziny, pan. Ona – gospodyni domowa, matka dzieciom, słuchająca się męża. To są całe pokolenia takich Ślązaków. Można się nie zgadzać, można chcieć to zmieniać (to już się zmienia, tradycyjny model rodziny powoli odchodzi w zapomnienie), ale tak było. Warto sięgnąć po „Dracha”, szczególnie, jeśli jest się ze Śląska, ale nie tylko. To po prostu kawał świetnej prozy.

5/6